Bįįh

"Wikiibíídiiya" bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ
Jump to navigation Jump to search

Bįįh
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Bidił Daazdoígíí dóó Daʼałtʼoʼígíí Biishchʼid Dahólónígíí Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí Bikéshgaan Naaki dóó Bikéshgaan Dį́įʼii Ńdaʼatʼaałii bideeʼ dahólónígíí
Bįįh




Tsiiʼyishbizhí Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh nahałʼinígíí



Naakaii Dootłʼizhii Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh nahałʼinígíí



Náátsʼózídę́ę́ʼ tsintah bįįh nahałʼinígíí



Náátsʼózídę́ę́ʼ bįįh bítááʼ diʼilígíí




Bįįh bitááʼyaʼniiltʼóshii







Béésh Bichʼahii Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh łikizhígíí



Tsiikʼi Déíbaalí Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh łikizhígíí






Kéyah Dah Ndaaʼeełí Łánídę́ę́ʼ dzeeh



Kéyah Dańlínídę́ę́ʼ bįįh łikizhígíí



Kéyah Dańlínídę́ę́ʼ bįįh



Náátsʼózídę́ę́ʼ bįįh




Dzeeh

Tó wónaanídę́ę́ʼ dzeeh




Dzeeh bizábąąh łigaaígíí



Dzeeh łikizhígíí



Dzeeh (íiyisígíí)



Naashchʼąąʼ Bidiyogíihnii Bikéyahdę́ę́ʼ dzeeh









Nahoditsʼǫʼtah bįįh




Naakaii Dootłʼizhii Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh yaa kónéhígíí



Kéyah Dańlínídę́ę́ʼ bįįh yaa kónéhígíí



Kéyah Dah Ndaaʼeełí Łánídę́ę́ʼ bįįh yaa kónéhígíí



Naakaii Dootłʼizhii Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh łikizhígíí









Hakʼaz bįįh





Bįįh bitseeʼ łigaaígíí



Bįįh bijaaʼ nineezígíí





Shádiʼááhdę́ę́ʼ dahoditłééʼgóó bįįh



Bįįh yázhí


Naakaii Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh yázhí



Shádiʼááhdę́ę́ʼ bįįh yázhí



Bįįh yázhí łichíʼígíí



Bįįh yázhí yishtłizhígíí



Bįįh áłtsʼísígíí



Dahoditłééʼgóó bįįh yázhí




Haltsooítah bįįh yázhí






Tsétah bįįhchilí



Dziłtah bįįhchilí





Shádiʼááhdę́ę́ʼ dziłtah bįįh



Shádiʼááh biyaadę́ę́ʼ bįįh




Shádiʼááhdę́ę́ʼ haltsooítah bįįh








Tó wónaanídę́ę́ʼ bįįh



Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyahdę́ę́ʼ bįįh




Tábąąh bįįh




Deeteel




Bįįh éí nahasdzáán bikáaʼgi 45 ánéelą́ą́ʼ ałʼąą ádaatʼé; ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Cervidae" deiłníigo dayózhí.

Bįįh éí nahasdzáán tʼáá siʼą́ą́ ńtʼę́ę́ʼ bikáaʼgi dahólǫ́ — tʼáá hazhóʼó Nahatʼeʼiitsoh Bikéyah dóó Shádiʼááhjí kéyah yistinígíí, ńléidi éí ádaadin. Naakaii Łizhiní Bikéyahdi bįįh dahólónígíí éí ńléí kéyah Náhookǫsjigo tʼéiyá dahiná.

Bįįh éí tsintahgi dóó chʼil dóó tłʼoh naazkaadgi naakai łeh; łaʼ éí halgaiigi dahiná ałdóʼ. Doo ndahałtingi dóó ayóo deesdoigi éí ádaadin łeh.

Ánoolinígíí[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Bįįh éí ákwíí shį́į́ ałʼąą átʼé, áádóó tʼáá ałʼąą ádaníłtsogo naakai: łaʼ éí neeznáaʼdi adéesʼeez ádaníłnééz, náánáłaʼ éí tʼóó 2di adéesʼeez ádaníłnééz (Deeteel éí atisgo áníłtso; Shádiʼááhdę́ę́ʼ bįįh yázhí éí tʼóó gahgi ádaníłtso).

Bįįh éí tʼáá ałtso bijáád danineez dóó bitseeʼ doo nineez da. Nááná éí dibéłchíʼí dóó yishtłʼizhgo ndaashchʼąąʼ łeh.

Bįįh éí biwódiníbiní ádaadin łeh; Binááʼádaałtsʼózídę́ę́ʼ tábąąh bįįh dóó Naakaii Dootłʼizhí Bikédaayahdi bįįh dahólónígíí łaʼ éí biwózhah nineez.

Bįįh bikąʼígíí éí tʼáá ałtso bideeʼ dahólǫ́ (tʼáá hazhóʼó tábąąh bįįh, díí éí bideeʼ ádingo naakai); baʼáádígíí éí bideeʼ ádaadin łeh, tʼáá hazhóʼó hakʼaz bįįh baʼáádígíí. Bįįh bideeʼ éí doo tsʼin bee ályaa da.

Chʼiyą́[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Bįįh éí tʼáá ałtso daʼałchozhgo naakai — tłʼoh dóó chʼil bitʼąąʼ dóó tsin bineestʼąʼ deiłchozh.


Bįįh łikizhígíí
Bįįh bitseeʼ łigaaígíí
Dzeeh


Deeteel
Hakʼaz bįįh
Tábąąh bįįh