Tó wónaanídę́ę́ʼ ąąʼąʼii


yótʼáahdi naaldeehii
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bitsiitsʼiin Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Tsídii Tsídii ndaatʼáʼii Yótʼáahdi tsídii Tsídii tsídígíí Gáagii dóó Tsídii bitʼatah hózhóón dóó bikʼéí Gáagii dóó Joogii Ndahalinígíí Ąąʼąʼii Tó wónaanídę́ę́ʼ ąąʼąʼii

Ndaʼałkaahí bikʼehgo Pica pica wolyé
Tó Wónaanídę́ę́ʼ Bilagáana Bikéyah
naaldeehii daʼalghałígíí dóó daʼałchozhígíí
(kéyah beʼelyaaígíí ádin)

Tó wónaanídę́ę́ʼ ąąʼąʼii éí tsídii tsídígíí dah yikahjí atah yisdzoh, áádóó éí Tó Wónaanídę́ę́ʼ Bilagáana Bikéyahdi dóó Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyahdi hólǫ́. Ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Pica pica" deiłníigo dayózhí.

Ánoolinígíí dóó bichʼiyąʼ

[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Díí tsídii éí 17–18di asdzoh^[?] áníłtso. Bitsʼíís éí łizhin; bitłʼaaʼ éí łigai; bitʼaʼ éí łizhin dóó łigai dóó yágo dootłʼizh; bidaaʼ éí łizhin.

Tó wónaanídę́ę́ʼ ąąʼąʼii éí chʼosh yázhí dóó naʼashjéʼii yildeeł; dzidzé dóó tsin bineestʼąʼ éí yiłchozh; chʼał dóó naʼashǫ́ʼii dóó naʼastsʼǫǫsí éí yilghał ałdóʼ.

Gáagii dóó Joogii Ndahalinígíí
Bítáátʼashzhiin · Bitsiichįįshgahí · Bitsiichįįshgahí yił aheełtʼéhé bitéél halzhinígíí · Bitsiichįįshgahí yił aheełtʼéhé bitsiitʼáád halzhinígíí · Bíyaabíyaaʼii · Dilzhę́ʼii · Dinilzhį́ʼii · Dziłtah zhį́ʼii bidaaʼ łichíʼígíí · Dziłtah zhį́ʼii bidaaʼ łitsooígíí · Hodíłchʼiltah gáagii łibáhígíí · Joogii · Tʼádootłʼizhii · Tʼádootłʼizhii bitsiiʼ diłhiłígíí · Tʼádootłʼizhii dibéłchíʼígíí · Tsʼání Ąąʼąʼiiłbáhí · Naakaii Łibáhí Bikéyahdę́ę́ʼ ąąʼąʼiiłbáhí · Náhookǫs biyaadę́ę́ʼ báʼii · Tó wónaanídę́ę́ʼ báʼii Joogiitsoh bizééʼ halzhinígíí · Joogiitsoh bizééʼ łigaaígíí
Gáagii dóó Zhį́ʼii	Biʼééʼ Łigaii Bikéyahdę́ę́ʼ gáagii · Dáʼákʼehtah gáagii · Dííłdzid gáagii · Gáagii (íiyisígíí) · Gáagii bidaaʼ áłtsʼózígíí · Gáagii bidaaʼ ntsaaígíí · Gáagii bikʼos łigaaígíí · Gáagii bitéél łigaaígíí · Gáagii łibáhígíí · Gáagii łizhin dóó łigaaígíí · Gáagii yázhí · Hakʼaz Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ gáagii · Haʼaʼaahjí Tónteel bibąąhdę́ę́ʼ gáagii · Hodíłchʼiltah gáagii · Kéyah Ałkééʼ Naaznilgo Dah Ndaaʼeełídę́ę́ʼ gáagii · Kéyah Dah Ndaaʼeełí Łánídę́ę́ʼ gáagii · Naakaii Bikéyahdę́ę́ʼ tónteel bibąąh gáagii · Naakaii Bikéyahdę́ę́ʼ zhį́ʼii · Naakaii Łizhiní Bikéyahdę́ę́ʼ gáagii · Náátsʼózídę́ę́ʼ hodíłchʼiltah gáagii · Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdę́ę́ʼ gáagii · Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdę́ę́ʼ zhį́ʼii · Shádiʼááhjí Akałii Bikéyahdę́ę́ʼ gáagii · Tsintah zhį́ʼii · Zhį́ʼii bidaaʼ ditání · Zhį́ʼii bitseeʼ nteelígíí · Zhį́ʼii bitsiiyah dibéłchíʼígíí · Zhį́ʼii bitsiiyah łigaaígíí · Zhį́ʼii yázhí · Zhį́ʼii (íiyisígíí) Naakaii Nátʼohí Bikéyahdę́ę́ʼ gáagii · Náátsʼózídę́ę́ʼ gáagii bitsiiyah halbáhígíí · Tó wónaanídę́ę́ʼ gáagii bitsiiyah halbáhígíí
Zhį́ʼii dadootłʼizhígíí	Tsinyiʼ zhį́ʼii dootłʼizhí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bijáád łitsooígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí binághah tsédídéhígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitéél halzhinígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitéél łigaaígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitłʼaaʼ dinilbáhígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitłʼaaʼ diniltsooígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitłʼaaʼ łitsooígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitseeʼ kʼídzígaaígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitsiitʼáád yilzhólígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitsiiyah halbáhígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitsiiyah łigaaígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bitsiiʼ łizhinígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí bizééʼ łigaaígíí · Zhį́ʼii dootłʼizhí diltʼóshígíí · Zhį́ʼii tsédídéehgo dootłʼizhí
Ąąʼąʼii	Ąąʼąʼii bidaaʼ łitsooígíí · Ąąʼąʼii bitłʼaaʼ halzhinígíí · Ąąʼąʼii íiyisígíí · Ghą́ą́ʼaskʼidii Biłikahii Bikéyahdę́ę́ʼ ąąʼąʼii · Náátsʼózídę́ę́ʼ ąąʼąʼii · Tó wónaanídę́ę́ʼ ąąʼąʼii
Ąąʼąʼii dadootłʼizhígíí	Ąąʼąʼii chʼilgo dootłʼizhígíí · Ąąʼąʼii dootłʼizhígíí · Ąąʼąʼii dootłʼizhí bitʼaʼ dibéłchíʼígíí · Náátsʼózídę́ę́ʼ ąąʼąʼii dootłʼizhígíí
Ąąʼąʼiitseenézí	Ąąʼąʼiitseenézí bikʼos łigaaígíí · Ąąʼąʼiitseenézí binághah dibéłchíʼígíí · Ąąʼąʼiitseenézí bítááʼ halzhinígíí · Ąąʼąʼiitseenézí bitéél łigaaígíí · Ąąʼąʼiitseenézí bitsiiyah łigaaígíí · Ąąʼąʼiitseenézí bitʼaʼ łizhinígíí · Ąąʼąʼiitseenézí diłhiłígíí · Ąąʼąʼiitseenézí łibáhígíí · Ąąʼąʼii łizhinígíí
Ąąʼąʼii dadiłhiłígíí	Ąąʼąʼii diłhiłí bidaaʼ łichíʼígíí · Ąąʼąʼii diłhiłí bidaaʼ łitsooígíí · Ąąʼąʼii diłhiłí bitsiiʼ łichíʼígíí · Dziłtah ąąʼąʼii diłhiłí
Tsʼánídílzhiʼí	Ahééháshį́į́hdę́ę́ʼ tsʼánídílzhiʼí · Haʼaʼaahdę́ę́ʼ tsʼánídílzhiʼí · Kéyah dah naaʼeełídę́ę́ʼ tsʼánídílzhiʼí · Naakaii Bikéyahdę́ę́ʼ tsʼánídílzhiʼí · Tsintah tsʼánídílzhiʼí · Tsʼánídílzhiʼí dootłʼizhígíí · Tsʼánídílzhiʼí (íiyisígíí)
Wíiʼii	Wíiʼii binákʼee halzhinígíí · Wíiʼii bitsiiyah dootłʼizhígíí · Wíiʼii bizééʼ dinilgaaígíí · Wíiʼii bizééʼ halzhinígíí · Wíiʼii dootłʼizhígíí · Wíiʼii nizhónígíí · Wíiʼiichilí