Wóláchííʼ yildeełí bikágí ntłʼizí

"Wikiibíídiiya" bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ
Jump to navigation Jump to search
nihookááʼ naaldeehii
Dahináanii Chess rat45.svg NaaldeehiiChess rat45.svg Bidoh DahólónígííChess rat45.svg Bikʼiiz NaakiígííChess rat45.svg Bííghą́ą́stsʼǫǫd DahólónígííChess rat45.svg Bíígháán DahólónígííChess rat45.svg Biyaatsʼiin DahólónígííChess rat45.svg Bidił Daazdoígíí dóó DaʼałtʼoʼígííChess rat45.svg Biishchʼid DahólónígííChess rat45.svg Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí Chess dat45.svg
Wóláchííʼ yildeełí
bikágí ntłʼizí
(Wóláchííʼ yiyání bikágí ntłʼizí)
4anteater.jpg
Ndaʼałkaahí bikʼehgo
Manis
daolyé
Binááʼádaałtsʼózíidi kéyah naaznilígíí dóó
Naakaii Łizhiní Bikéyah
chʼosh deildeełígíí

Wóláchííʼ yildeełí bikágí ntłʼizí éí Bidił Daazdooíjįʼ atah daasdzoh; ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Manis" deiłníigo dayózhí, áádóó éí nahasdzáán bikáaʼgi tseebíí ałʼąą ádaatʼé.

Pangolin borneo.jpg

Wóláchííʼ deildeełí bikágí dantłʼizí éí Binááʼádaałtsʼózíidi dóó Naakaii Łizhiní Bikéyahdi dahólǫ́. Ńléidi éí tłʼéeʼgo yikááʼ naakai łeh, áádóó éí nihookááʼ dóó tsinyilátahgi ndaaldeeh.

Ánoolinígíí[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Díí naaldlooshii éí bikágí yikááʼ dah dichʼíízh, áádóó éí ńdíshchííʼ bitsíítsʼiil nahalin; díí bikágí éí kéwatin wolyéhígíí bee ályaa (bílaʼashdlaʼii bíláshgaan nahalingo).

Wóláchííʼ yildeełí bikágí ntłʼizí éí 10–40di asdzoh[?] áníłtso, áádóó éí yishtłʼizhgo naashchʼąąʼ. Bikąʼígíí éí baʼáádígíí yilááh áníłtso łeh. Nááná éí bichįįh dóó bitseeʼ dóó bikéshgaan danineez; bijáád éí do danineez da.

Chʼiyą́[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Wóláchííʼ yiyání bikágí ntłʼizí éí bitsooʼ nineez dóó biwooʼ ádin, áádóó éí wáláchííʼ dóó tsinaʼayąʼii tʼéiyá deildeełgo naakai.

Yééʼ biiʼ naagháago, díí wóláchííʼ yildeełí éí wónitłʼizígi átʼéego ńdaniimas


Ałdóʼ yídííłtah...
Daʼałtʼoʼígíí Biyęęzhii Deiłchíhígíí
(Monotremata)

Adijiłii bíchį́į́hnézí (Tachyglossidae) · Naalʼeełídaaʼí (Ornithorhynchidae)

Bizaʼazis Dahólónígíí
(Marsupialia)

Kéyah Dah Siʼánígíí bikáaʼgi Dahólónígíí
(Ameridelphia)

Biyázhí neiyéhé (Didelphimorphia)

Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdi Hadahóólįįdígíí
(Australidelphia)

Naʼagédí bizaʼazis hólóní (Notoryctemorphia) · Naʼastsʼǫǫsí bijaaʼntsxaaígíí dóó Naʼastsʼǫǫsíʼniiʼí (Peramelemorphia) · Mósí bizaʼazis hólóní dóó Tsinaʼayąʼii yildeełí (Dasyuromorphia) · Shash bizaʼazis hólóní dóó Nahatʼeʼiitsoh dóó tsinlátahgi naaldeehígíí (Diprotodontia)

Biishchʼid Dahólónígíí
(Eutheria)

Biwooʼ Ádaałtsʼíísígíí (Pilosa) · Kááʼtsʼiní (Cingulata)

Naakaii Łizhiní Bikéyahdi Hadahóólįįdígíí
(Afrotheria)

Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí
(Boreoeutheria)

Bidił Daazdoígíí dóó Daʼalghałígíí (Carnivora) · Chʼosh Deildeełii (Insectivora) · Jaaʼabaní Danilínígíí (Chiroptera) · Wóláchííʼ yildeełí bikágí ntłʼizí (Pholidota)
Naaldlooshii Bikéshgaan Tʼááłáʼí dóó Bikéshgaan Táaʼii (Perissodactyla ) · Naaldlooshii Bikéshgaan Naaki dóó Bikéshgaan Dį́įʼii (Artiodactyla) · Łóóʼtsoh dóó Tééh hóyáanii (Cetacea)

Tsin Deigházhígíí (Rodentia): Hazéí Danilínígíí (Sciuridae) · Naʼastsʼǫǫsí dóó Łéʼétsoh Danilínígíí (Muroidea) · Dahsání dah Yikahjí Tsin Deigházhígíí (Hystricomorpha)
Gah Danilínígíí (Lagomorpha) · Tó wónaanídę́ę́ʼ hazéí bíchį́į́hnézí (Scandentia) · Naalkʼįhiitsoh (Dermoptera/Cynocephalidae) · Mágí dóó Mágí Ndahalinígíí (Primates)