Hazéí
Hazéí éí Tsin Deigházhígíí dah yikahjí atah yisdzoh. Ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Sciuridae" deiłníigo dayózhí. Hazéí éí 285 ałʼąą ádaatʼé.
Ndaʼałkaahí ádaaníigo hazéí éí Náhookǫsjí kéyah dah siʼánígíí bikáaʼgi hadahóólįįd daaní. Dííshjį́į́góó éí nahasdzáán tʼáá siʼą́ą́ ńtʼę́ę́ʼ bikááʼgóó dahólǫ́, tʼáá hazhóʼó Shádiʼááhjí kéyah yistinígíí, ńléidi éí ádaadin.
Hazéí łaʼ éí nihookááʼ naakai, náánáłaʼ éí tsinlátahgi naaldeeh. Áádóó nááná łaʼ éí ńdaʼagééd dóó niʼtáʼtah dabighan (dlǫ́ǫ́ʼ éí hazéí dah yikahjí atah yisdzoh). Hazéí biyáázh éí tʼáá łichíʼígo dóó binááʼ dóó biwooʼ ádaadingo biʼdizhchí.
Hazéí éí jį́įgo naaldeeh łeh, tʼáá hazhóʼó hazéí naatʼáʼii, díí éí tłʼéeʼgo tʼéiyá tsinlátahgi naalkʼįh.
Ánoolinígíí dóó bichʼiyąʼ
[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]Hazéí éí bitseeʼ ditłʼo dóó bijaaʼ áłtsʼíísí; binááʼ éí ntsaa łeh. Bitsʼíís éí 10–20di asdzoh
áníłtso łeh, łaʼ éí tʼóó tʼáá díkwíidi asdzoh ádaníłtso ndi.Hazéí éí ńdíshchííʼ dóó chʼil binááʼ dóó tsin bineestʼąʼ deiyą́ą łeh; łahda ábishjaaʼ deiłchozh ałdóʼ.
Daʼałtʼoʼígíí Biyęęzhii Deiłchíhígíí (Monotremata) |
Adijiłii bíchį́į́hnézí (Tachyglossidae) · Naalʼeełídaaʼí (Ornithorhynchidae) | |
Bizaʼazis Dahólónígíí (Marsupialia) |
Shádiʼááhdę́ę́ʼ bizaʼazis dahólónígíí (Ameridelphia) | |
Naʼageedí bizaʼazis hólóní (Notoryctemorphia) · Naʼastsʼǫǫsí bijaaʼntsxaaígíí dóó Naʼastsʼǫǫsíʼniiʼí (Peramelemorphia) · Mósí bizaʼazis hólóní dóó Tsinaʼayąʼii yildeełí (Dasyuromorphia) · Shash bizaʼazis hólóní dóó Nahatʼeʼiitsoh dóó Biyázhí neiyéhé yił Ahidaałtʼéhígíí (Diprotodontia) | ||
Biishchʼid Dahólónígíí |
Biwooʼ Ádaałtsʼíísígíí (Pilosa) · Kááʼtsʼiní dóó bikʼéí (Cingulata) | |
Naakaii Łizhiní Bikéyahdi Hadahóólįįdígíí | ||
Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí |
Bidił Daazdoígíí dóó Daʼalghałígíí (Carnivora) · Chʼosh Deildeełii (Insectivora) · Jaaʼabaní (Chiroptera) · Wóláchííʼ yildeełí bikágí ntłʼizí (Pholidota) | |
Tsin Deigházhígíí (Rodentia): Hazéí (Sciuridae) · Naʼastsʼǫǫsí dóó Łéʼétsoh (Muroidea) · Dahsání dah Yikahjí Tsin Deigházhígíí (Hystricomorpha) |