Dilzéehii

dineʼé
Dilzéehii 'Aha Makhav

Dilzéehii bizaad dóó Bilagáana bizaad yee yádaałtiʼ
Hoozdo Hahoodzo, Ahééháshį́į́h Hahoodzo, dóó Naʼazhǫǫsh Hahoodzo kéédahatį́

Dilzéehii éí Hoozdo Hahoodzo, Ahééháshį́į́h Hahoodzo, áádóó Naʼazhǫǫsh Hahoodzo (Niweedah Hahoodzo) biiyiʼ bikéyah biłhaʼhoodzo. Dilzéehii tʼáá bí bizaadjí éí ʼAha Makhav dawolyé; áádóó díí saadígíí éí "tábąąhgi dineʼé" óolyé. Dilzéehii bikéyah éí Fort Mojave Indian Reservation wolyé, áádóó tʼáá akwii tʼéigo yéé adaʼdoojíʼ. Dilzéehii bikéyah éí 34°56′34″ NHK dóó 114°36′33″ EʼE-gi bił hazʼą́. Kéyah éí 42,000 acres aniiłtsoh, áádóó Tó Ntsʼósíkooh bibąąhgoʼ háʼhoodzo. 1870 biyihah yę́ędą́ą́ʼ Dilzéehii bikéyah baʼhádzo. 1,100 anéélʼąąh Dilzéehii daʼbighan áádóó éí Bitsį́ʼ yishtłizhii dineʼé átʼé ałdóʼ.

Dilzéehii éí bikéyah lease adéíłį́ʼ; díí éí kʼé daʼdiiléʼjíʼ binaanishígíí yichʼį́ʼ kéyah lease adéíłʼį́. Díí naanish déí yiiłjééhígíí éí Ndikʼąʼ, Naadą́ą́ʼ, áádóó Naaʼołí kʼé déí didlééh. Áádóó bílaʼashdlaʼii aají nidaalnishígíí éí Naakáí dinéʼiʼ dóó Bilagáana deilnish.^[1]

Ghąąjįʼ 20, 2003go yoołkááł yę́ędą́ą́ʼ éí Dilzéehii biWááshindoon adaʼdiinį́di: Ahééháshį́į́h Hahoodzoji binaatʼaanii Hastiin Gray Davis dóó Dilzéehii biWááshindoon ałhaʼdeetʼaah, díí éí Needles hoolyéégi kin daʼshijááʼígíí dóó ʼéʼééʼahjigo naʼazhǫǫshłá ʼą́ą́h ʼáʼdoolnííł haʼnį́į́hgo ałhaʼdeetʼaah.^[2]

Dilzéehii bikéyah bikáaʼgi éí naakigo naʼazhoosh hólǫ́; Hoozdo Hahoodzojigo éí Spirit Mount Casino woolyégo siʼąąh áádóó Naʼazhǫǫsh Hahoodzojigo éí Avi Resort & Casino siʼąąh.

Dilzéehii bizaad

Dilzéehii bizaad éí River Yuman language átʼé áádóó Hokan-Siouan saadjiʼ atah yiisdzoʼ.

Díí exampleígíí éí Dilzéehii bizaad átʼé^[3]:

Dilzéehii bizaad	Diné bizaad	Dilzéehii bizaad	Diné bizaad	Dilzéehii bizaad	Diné bizaad	Dilzéehii bizaad	Diné bizaad
ʼasent	tʼááłáʼiʼ	ʼiipa	hastiin	anyaaʼiily	łizhin	hatchoq	łééchąąʼí
havik	naaki	thinyaʼaak	asdzání	nyamasav	łigaii	ʼahat	łį́į́ʼ
hamok	tááʼ	ʼanya	jóhonaaʼéí	ʼahwat	łichíʼí	ʼaqwaq	bįįh
chumpap	dį́į́	halyʼa	ooljééʼ	ʼaqwath	łitsooí	kiikway ʼamiich idiik	ayání
tharap	ashdlaʼ	ʼaha	tó	havasuu	dinootłʼizh	mahwat	shash
				havasuu	dootłʼizh	nuume	náshdóí
						halyʼaw	gah
						ʼaspa	atsá

bitsʼą́ą́dóó ééhózinii

^ Fort Mojave Reservation and Off-Reservation Trust Land, Arizona/California/Nevada United States Census Bureau
^ Article: Fort Mojave becomes first tribe to have gaming compacts with three states highbeam.com 29 Ghąąjįʼ 2003.
^ Munro, Pamela, Brown, Nellie dóó Judith Crawford. A Mojave Dictionary. Los Angeles: UCLA, 1992.

Béésh Łichíʼii biyiʼdóó ił Nahazʼą́ baa Haneʼ

[1] Fort Mojave Reservation and Off-Reservation Trust Land, Arizona/California/Nevada United States Census Bureau

[2] Article: Fort Mojave becomes first tribe to have gaming compacts with three states highbeam.com 29 Ghąąjįʼ 2003.

[3] Munro, Pamela, Brown, Nellie dóó Judith Crawford. A Mojave Dictionary. Los Angeles: UCLA, 1992.

[1]

[2]

[3]