Díʼdikii (jádí)

"Wikiibíídiiya" bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ
Jump to navigation Jump to search
nihookááʼ naaldeehii
Dahináanii Chess rat45.svg NaaldeehiiChess rat45.svg Bidoh DahólónígííChess rat45.svg Bikʼiiz NaakiígííChess rat45.svg Bííghą́ą́stsʼǫǫd DahólónígííChess rat45.svg Bíígháán DahólónígííChess rat45.svg Biyaatsʼiin DahólónígííChess rat45.svg Bidił Daazdoígíí dóó DaʼałtʼoʼígííChess rat45.svg Biishchʼid DahólónígííChess rat45.svg Náhookǫs biyaadi HadahóólįįdígííChess rat45.svg Bikéshgaan Naaki dóó Bikéshgaan Dį́įʼiiChess rat45.svg Ńdaʼatʼaałii bideeʼ dahólónígííChess rat45.svg BideeʼtsʼinígííChess rat45.svg Tó wónaanídę́ę́ʼ jádígi ádaatʼéhígíí Chess dat45.svg
Díʼdikii
Madoqua kirkii.jpg
Ndaʼałkaahí bikʼehgo
Madoqua
daolyé
Naakaii Łizhiní Bikéyah
naaldeehii daʼałchozhígíí
(ńdaʼatʼaałígíí)

Díʼdikii éí Naaldlooshii Bikéshgaan Dahólónígíí dah yikahjí atah daasdzoh, áádóó éí Naakaii Łizhiní Bikéyahdi hólǫ́; bikʼee biyah hodilyéesgo "diʼ-dik" yiitsʼaʼ. Ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Madoqua" deiłníigo deiyózhí. Díʼdikii éí dį́į́ʼ ałʼąą ádaatʼé.

Salts dik-dik.jpg

Ánoolinígíí dóó bichʼiyąʼ[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Díí naaldlooshii éí 14–18di asdzoh[?] ádaníłtso. Bitsʼíís éí łibá dóó yishtłizhgo naashchʼąąʼ łeh; bitéél éí łigai.

Díʼdikii éí chʼil bitʼąąʼ dóó tłʼoh deiłchozh dóó ńdaʼatʼaał.

Biʼééʼ Łigaii Bikéyahdę́ę́ʼ jádígi átʼéhé łizhin dóó łigaaígíí · Halgaiitah jádígi átʼéhé · Haltsooítah jádígi átʼéhé bideeʼ nineezígíí · Hodíłchʼiltah jádígi átʼéhé · Jádígi átʼéhé bítááʼ halchíʼígíí · Jádígi dilwoʼii · Séítah tłʼízígi átʼéhé

Náátsʼózídę́ę́ʼ dziłtah jádí yił aheełtʼéhígíí · Náátsʼózídę́ę́ʼ haltsooítah jádí yił aheełtʼéhígíí

Bįįh yił aheełtʼéhéchilí · Chį́į́shditáanii · Haltsooítah bįįhgi átʼéhígíí · Jádí nahachaʼígíí · Tsétah nahachaʼígíí · Yadiizį́įgo ayání

Bįįh ndanitʼiní

Bįįh nanitʼiní binághah dah jíjinígíí · Bįįh nanitʼiní binághah diniltsooígíí · Bįįh nanitʼiní bítááʼ halzhinígíí · Bįįh nanitʼiní bitéél łigaaígíí · Bįįh nanitʼiní dibéłchíʼígíí · Bįįh nanitʼiní diłhiłígíí · Bįįh nanitʼiní dootłʼizhígíí · Bįįh nanitʼiní łibáhígíí · Bįįh nanitʼiní łichíʼígíí · Bįįh nanitʼiní noodǫ́zígíí · Hodíłchʼiltah bįįh nanitʼiní · Tsintah bįįh nanitʼiní

Bįįh yił ahidaałtʼéhígíí

Dah daaskʼidtah bįįh yił aheełtʼéhígíí · Hodíłchʼiltah bįįh yił aheełtʼéhígíí · Tsétah bįįh yił aheełtʼéhígíí

Díʼdikii

Díʼdikii łibáhígíí · Díʼdikii yishtłizhígíí · Díʼdikiitʼą́ʼí · Hodíłchʼiltah díʼdikii

Jádí yił ahidaałtʼéhígíí

Ásáí Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ jádí yił aheełtʼéhígíí · Dziłtah jádí yił aheełtʼéhígíí · Ghą́ą́ʼaskʼidii Biłikahii Bikéyahdę́ę́ʼ jádí yił aheełtʼéhígíí · Hóółtseiitah jádí yił aheełtʼéhígíí · Naakaii Dootłʼizhii Bikéyahdę́ę́ʼ jádí yił aheełtʼéhígíí · Séí dah daaskʼistah jádí yił aheełtʼéhígíí · Séítah jádí yił aheełtʼéhígíí · Tsétah jádí yił aheełtʼéhígíí · Tsiikʼi Déíbaalí Bikéyahdę́ę́ʼ jádí yił aheełtʼéhígíí