Tłʼiish

Tłʼiish
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bitsiitsʼiin Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Naaldlooshii dadichʼízhii Ndaaʼnaʼii Tłʼiish (→ Łeeyiʼ tłʼiish ádaałtsʼísígíí) Shádiʼááhdę́ę́ʼ tłʼiish łichííʼ dóó łizhinígíí Tsinyiʼ tłʼiish diłhiłgo noodǫ́zígíí Tsinyiʼ tłʼiish łitsxooígíí Tsinyiʼ tłʼiish łitsxogo noodǫ́zígíí Kintaaʼanéhé Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ tsinyiʼ tłʼiish łibáhígíí (→ Tłʼiish bitseeʼ ntłʼizígíí) Náátsʼózídę́ę́ʼ tłʼiish áłtsʼóózí bitseeʼ łichíʼígíí Náátsʼózídę́ę́ʼ tłʼiish áłtsʼóózí diłhiłígíí Tłʼiistání diłhiłígíí (→ Tó wónaanídę́ę́ʼ tłʼiish ńdaʼagą́ąhii) Naakaii Bikéyahdę́ę́ʼ tłʼiish łibáhígíí Náátsʼózídę́ę́ʼ tłʼiish bikágí dah dichiłígíí (→ Tłʼiish íiyisígíí) Bitsįʼ Yishtłizhii Tónteeldę́ę́ʼ tłʼiish dinilzhinígíí (→ Tłʼiish daantsaaígíí dóó bikʼéí)

Tłʼiish éí naʼashǫ́ʼii dóó tiníléí dahyikahjįʼ atah daasdzoh, áádóó éí nahasdzáán bikáaʼgi 3,000go daatsʼí ałʼąą átʼé; ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Serpentes" deiłníigo dayózhí.

Tłʼiish éí nahasdzáán tʼáá siʼą́ą́ ńtʼę́ę́ʼ bikáaʼgi dahólǫ́ — tʼáá hazhóʼó Shádiʼááhjí kéyah yistinígíí dóó honeezkʼazgi, ńléidi éí ádaadin. Deesdoigi dóó honeezílígi tłʼiish tʼóó ahayóí. Nááná éí nihookááʼ dóó tsinlátahgi ndaaldeeh łeh; łaʼ éí łeyiʼdi (niʼtátʼah) dahólǫ́ ałdóʼ.

Táłtłʼááh tłʼiish danilínígíí éí Eʼeʼaahjí tónteel biyiʼ tʼéiyá ndaʼałkǫ́ǫ́ʼ; Haʼaʼaahjí tónteel biyiʼ éí doo dahólǫ́ǫ da.

Ndaʼałkaahí ádaaníigo tłʼiish éí naayééʼ ndaakai yę́ędą́ą́ʼ nahasdzáán bikáaʼgi yił kéédahatʼį́į́ ńtʼę́ę́ʼ daaní.

Diyóósh

Tłʼiish bichóhí

Tłʼiish bikʼos nteelígíí

Ánoolinígíí

Tłʼiish łichííʼ dóó łigaii noodǫ́zígíí

Tłʼiish éí naʼashǫ́ʼii ndahalin, áko ndi éí bijáád ádingo ndaaldeeh; nááná éí bijaaʼ dóó bináziz ałdóʼ doo dahólǫ́ǫ da (Naʼashǫ́ʼii éí bináziz dahólǫ́). Nááná éí bitsʼíís nineez dóó bikááʼ dadichʼíízh; tłʼiish éí bikágí yiiʼ hańdaaʼnah.

Tłʼiish éí bijéí yilzólii tʼááłáʼí tʼéiyá hólǫ́ǫ łeh, áádóó éí bikʼaistsʼiin ádaadin.

Tłʼiish éí tʼáá ałʼąą ádaníłtsogo naaldeeh — łaʼ éí daantsxaa (tádiingo da adéesʼeez ádaníłnééz), náánáłaʼ éí tʼáá díkwíidi asdzoh ádaníłnééz.

Chʼiyą́

Tłʼiish naʼastsʼǫǫsí yilghałgo éélkid

Tłʼiish éí daʼalghałgo ndaaldeeh, áádóó éí hoolʼáágóó doo chʼil deiłchozh da. Naaldlooshii yázhí (naʼastsʼǫǫsí da, łéʼétsoh da, naʼashǫ́ʼii da) deilghał. Naaldlooshii tʼáá átʼé ńtʼę́ę́ʼ iiłneeh dóó iimááł.