"Béésh bąąh dah siʼání" álʼį́į́jí

[[Eʼelyaaígíí:Navajo Nation Council Chambers 6809.jpg|thumb|300px|right|'''Béésh bąąh dah siʼání''' yaʼanájááʼgi bikin éélkid, [[Tségháhoodzání]]di átʼé.]]

[[Naabeehó biWááshindoon]]jiʼ yaʼdah náhaaztʼąąʼniʼígíí, '''"'''{{Ałkééʼ|B|éé|sh| |b|ąą|h| |d|a|h| |s|i|ʼ|á|n|í}}'''"''' wolyégo beeʼbidoojiʼígíí. [[Tségháhoodzání]]di kin Council Chamber wolyéego yiiyaʼanaajáʼ. Béésh bąąh dah siʼání éí Naabeehó biWááshindoon Legislative branch nilį́į́hgoʼ yaʼanaajá, tsébidiin dóó biʼáah tsébii béésh bąąh dah siʼání yaʼanaajá. Díí Béésh bąąh dah siʼání éí baʼandaʼiiniiłgo yaʼanaajá. 110 [[tááʼ naaznilí bighan]] Naabeehó bikéyah bikáaʼgo, díí aadę́ę́ béésh bąąh dah siʼání baʼandaʼiiniił. Béésh bąąh dah siʼání "Speaker" wolyéego éí tʼáá átʼé béésh bąąh dah siʼání yaʼanaajáʼígíí yiʼkʼiʼ deizʼį́į́h ałah naʼadlééhgo. Béésh bąąh dah siʼání éí dį́įdi ałhii neikááhgo ninahah, kin Council Chamber wolyé góneʼ. Aadi aadooléʼéʼ yaʼnidaʼtʼį́į́h łééh, áádóó bee hazʼáanii aadiʼ adéíłį́ʼ dóó yéélą́ nidaʼiiłééh.

== Nitʼąąʼ nahané ==
1936 biyihah yę́ędą́ą́ʼ éí Naabeehó biBéésh bąąh dah siʼání áłtsé aalyá, díí Wááshindoondę́ę́ʼ (U.S. Secretary of the Interior) akwii tʼéígoʼ aada yiilá. Díí éí [[Naabeehó]] bikéyah bikáaʼgi adooléʼéʼ hagédi doołééł biniiyé, áádóó Béésh bąąh dah siʼání aalyáʼígíí éí Naabeehó dinéʼé yaʼyaałtiʼ doolééł biniiyéʼ aalyá. Áłtsé béésh bąąh dah siʼání yaʼiijéé yę́ędą́ą́ʼ éí [[Chee Dodge]] yaʼnaʼaazhʼéézh Tségháhoodzázídi. 1934 biyihah yę́ędą́ą́ʼ éí Béésh Bąąh Dah Siʼání, Indian Reorganization Act áádóó yéélą́ʼ daʼasį́į́hdaʼ. 1937 biyihah yę́ędą́ą́ʼ iindaʼ Béésh Bąąh Dah Siʼání nazkʼą́ą́z (reform). 1984 biyiʼyihah yę́ędą́ą́ʼ dookwiishdę́ę́ʼ Béésh Bąąh Dah Siʼání, Naabeehó bikéyah bikáá doo adooléʼéʼ hagédiʼígíí bibeesó (haʼnéélʼą́ą́hgoʼ) beeʼaalį́į́hígíí nidaʼyiiláʼgoʼ bichʼį́ʼ nidaʼhaalyé áádóó tʼáá éí beesó choodaʼyoołį́ʼ. 1984 biyiʼyihah yę́ędą́ą́ʼ éí Béésh Bąąh Dah Siʼání "Trust Fund" haidiilá, aadi 12% beesó anéélʼąąhgo yaʼahiindeiʼgo aadaʼ yiilá.

[[Eʼelyaaígíí:Béésh bąąh dah siʼání map.svg|left|thumb|250px]]
2009 biyiʼyihah yę́ędą́ą́ʼ, Naabeehó bikéyah bikáaʼgo [[adaʼiiniił]] baʼnaʼasdéí. Díí éí Béésh Bąąh Dah Siʼání yaʼanjááʼígíí 24go aalyá. Áłtsé éí 88 yaʼanaajáʼ nitʼééh, [[Joe Shirley, Jr.]], naaltsoos yééneełtsoos Béésh Bąąh Dah Siʼání biʼooh andoolnį́į́ł niihgo.

<br clear=all/>
{|class="wikitable"
|-
!colspan="4" width="100%"|Béésh bąąh dah siʼání 2010 
|-
|[[Béésh Haagééd (tááʼ naaznilí)|Béésh Haagééd]]/[[Kʼaiʼbiiʼtó]]/[[Łichíiʼii]]<br>[[Tó Nehelį́į́h]]/[[Tsinaabąąs Habitiin]]
|D. S. Tsinigine
|[[Tó Naneesdizí]]
|J.L. Butler
|-
|[[Tsʼah Biiʼ Kin]]/[[Ooljééʼ Tó]]<br>[[Shą́ą́ʼtóhí]]/[[Naatsisʼáán]]
|J. Nez
|[[Naʼníʼá Hayázhí]]/[[Łeejin Haagééd]]/[[Tsiizizii]]<br>[[Tó Łání]]/[[Tsídii Toʼí]]
|W. Phelps
|-
|[[Tsiiłchin Biiʼ Tó]]/[[Tó Dínéeshzheeʼ]]/[[Deinihootso]]
|K. Benally
|[[Kitsʼiilí (tááʼ naaznilí)|Kitsʼiilí]]/[[Beʼekʼid Baa Ahoodzání]]/[[Hoshdódii Tó]]<br>[[Tsé Dildǫ́ʼí]]/[[Tsinyiʼ Beʼekʼid]]
|D. Witherspoon
|-
|[[Tsézhin Dilkǫǫh]]/[[Tó Hahadleeh]]/[[Díwózhii Biiʼ Tó]]<br>[[Beʼekʼid Baaʼoogeedí]]/[[Tʼiis Tó]]
|E. P. Begay
|[[Łeeyiʼtó]]/[[Kinteel (Hoozdo Hahoodzo)|Kinteel]]/[[Nahatʼá Dziil]]<br>[[Maʼiitoʼí]]/[[Tsé Siʼání]]
|L. Curley
|-
|[[Dáʼákʼeh Halání]]/[[Táchiiʼ|Táchiiʼ/Bis Dootłʼizh Ndeeshgiizh]]/[[Názlíní]]<br>[[Tsé Łání]]/[[Jeeh Deezʼá]]
|J. Naize
|[[Tsʼíhootso]]/[[Teeł Chʼínítʼiʼ]]
|J.L. Hale
|-
|[[Chʼíńlį́]]
|L. H. Pete
|[[Lókʼaʼchʼégai]]/[[Tsé Nikání]]/[[Tsééhílį́|Tsééhílį́/Tó Dzisʼą́]]<br>[[Tséchʼízhí]]/[[Tsé Ntsaa Deezʼáhí]]
|N. S. Begaye
|-
|[[Jádító]]/[[Tóyééʼ]]/[[Lókʼaahnteel]]<br>[[Kin Dah Łichííʼ]]/[[Kʼiiłtsoiitah]]
|A. J. Shepherd
|[[Tʼáá Bííchʼį́įdii (Áshįįh Biiʼtó Hahoodzo)|Tʼáá Bííchʼį́įdii]]/[[Tsé Łichííʼ Dah Azkání (Tó Ádin Dah Azką́/Dibááʼ Dáʼákʼeh)|Tsé Łichííʼ Dah Azkání]]/[[Naakaii Tó]]<br>[[Tółikan]]/[[Tʼiis Názbąs]]
|K. Maryboy
|-
|[[Tʼiistsoh Sikaad]]/[[Niinahnízaad]]/[[Bááh Díílid]]<br>[[Tsétaakʼáán]]/[[Bis Deezʼáhí/Tʼiis Ndeeshgiizh]]/[[Tsétsį́į́ Nániitłʼiní]]
|L. Bates 
|[[Naatʼáanii Nééz]]
|R. Begaye
|-
|[[Gad Ííʼáhí]]/[[Bitłʼááh Bitoʼ]]/[[Tsé Łichííʼ Dah Azkání (Dziłkʼi Hózhóonii/Chǫǫh Dínéeshzheeʼ)|Tsé Łichííʼ Dah Azkání]]<br>[[Tséʼałnáoztʼiʼí]]/[[Bis Dah Łitso]]/[[Tó Haltsooí]]<br>[[Kʼaabizhiistłʼah]]
|D. Tom
|[[Niʼiijííh Hasání]]/[[Tó Niłtsʼílí]]/[[Beʼekʼid Halchííʼ (tááʼ naaznilí)|Beʼekʼid Halchííʼ]]<br>[[Tséhootsooí]]
|R. Smith
|-
|[[Naakaii Bitoʼ]]/[[Nahashchʼidí (Yootó Hahoodzo)|Nahashchʼidí]]/[[Tó Haachʼiʼ]]<br>[[Maʼii Tééh Yitłizhí]]/[[Bááhaztłʼah]]
|M. Begay
|[[Chéchʼízhí]]/[[Tséyaa Tó]]/[[Kin Hózhóní]]<br>[[Chéchʼiltah]]/[[Bááh Háálį́]]
|C. Damon II
|-
|[[Kinłitsosinil]]/[[Tó Bééhwiisgání]]/[[Ayání Bitoʼ]]<br>[[Beʼekʼid Hóteelí (Yootó Hahoodzo)|Beʼekʼid Hóteelí]]/[[Tsin Názbąs Siʼą́]]/[[Dlǫ́ʼí Yázhí]]
|E. Yazzie
|[[Tłʼóoʼditsin]]/[[Tʼiistsʼóóz Ńdeeshgizh]]/[[Náhodeeshgiizh]]<br>[[Tsé Ííʼáhí]]/[[Tséłgaii]]/[[Beʼekʼid Halgaii]]<br>[[Naayízí (Yootó Hahoodzo)|Naayízí]]/[[Hanáádlį́]]
|D. Simpson
|-
|[[Kin Łigaaí (Yootó Hahoodzo)|Kin Łigaaí]]/[[Tsétaʼ Tóakʼoolí]]/[[Tó Áłtsʼíísí (tááʼ naaznilí)|Tó Áłtsʼíísí]]<br>[[Tó Hweełhíní]]/[[Yaʼniilzhiin]]/[[Náhodeeshgiizh Chʼínílíní]]<br>[[Chéchʼiizh Biiʼ Tó]]/[[Bilagáana Nééz]]
|L. Tsosie
|[[Tʼiistsoh]]/[[Tó Hajiileehé]]/[[Tłʼohchiní]]
|G. Apachito
|}
{{ałdóʼ}}
*[[Naabeehó]]
*[[Naabeehó biWááshindoon]]
{{ext}}
* [http://www.navajonationcouncil.org/main/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1 Béésh bąąh dah siʼání bi''web site''] {{bk}}

{{Naabeehó}}
{{natmon}}

[[Tʼááłáhági átʼéego:Naabeehó biWááshindoon]]